Mościcki Ignacy, ur. 1 XII 1867, Mierzanowo k. Ciechanowa, zm. 2 X 1946, Versoix k. Genewy (Szwajcaria), prezydent RP 1926–39, chemik technolog, wynalazca, działacz niepodległościowy; Podczas studiów na politechnice w Rydze (1887–91) działał w polskich organizacjach socjalistycznych; po krótkim pobycie w kraju, zagrożony aresztowaniem za współudział w przygotowaniach do zamachu na warszawskiego generała-gubernatora I. Hurkę, 1892 emigrował do Londynu, tam też pozostawał w kontakcie z polskimi socjalistami skupionymi wokół Związku Zagranicznego Socjalistów Polskich; zetknął się tam również z J. Piłsudskim. W 1897–1901 pracował na uniwersytecie we Fryburgu (Szwajcaria); VIII 1912 objął jako profesor utworzoną dla niego katedrę elektrochemii technicznej i chemii fizycznej Szkoły Politechnicznej we Lwowie (od 1921 Politechniki Lwowskiej), dla której wyposażenie przywiózł ze sobą z Fryburga. W czasie I wojny światowej współpracował z POW i Ligą Niezawisłości Polski. W 1925 wybrany na rektora Politechniki Lwowskiej, zrezygnował ze stanowiska i objął kierownictwo katedry elektrochemii technicznej Politechniki Warszawskiej; od 1920 członek Towarzystwa Naukowego we Lwowie; 1923–24 prezes Polskiego Towarzystwa Chemicznego; od 1928 członek PAU, od 1930 — TNW, od 1932 członek honorowy Akademii Nauk Technicznych.
Podczas pobytu we Fryburgu opracował przemysłową metodę otrzymywania tlenków azotu z powietrza atmosferycznego w piecu termoelektrycznym (pierwszy etap produkcji kwasu azotowego); wkrótce ulepszył skonstruowany przez siebie piec: wprowadził wirujący płomień łuku elektrycznego o wysokim napięciu, wynalazł i zastosował w piecu oryginalne kondensatory elektryczne wytrzymujące wysokie napięcie. Na podstawie badań i patentów M. rozpoczęto w Szwajcarii (w Vevey, następnie w Chippis w kantonie Valais) produkcję 98-procentowego czystego kwasu azotowego (pierwsze cysterny opuściły fabrykę 1910); we Fryburgu powstała natomiast fabryka opracowana przez M. szklanych kondensatorów elektrycznych (zastosowanych m.in. w stacji radiotelegraficznej na wieży Eiffla). Patenty uzyskiwane w tym okresie przez M. zawierały zastrzeżenie, że ich wykorzystanie na ziemiach polskich jest zwolnione od opłat patentowych. Metoda M. otrzymywania kwasu azotowego została zastosowana w Fabryce Związków Azotowych „Azot” w Jaworznie do otrzymywania cyjanowodoru i jego pochodnych na potrzeby przemysłu farbiarskiego (od 1916 M. kierował budową uruchomionej 1921 fabryki, w której zastosowano jego piec).
Pracując we Lwowie, M. rozwiązał wiele problemów technologicznych, m.in. opracował metody zużytkowania odpadów z przeróbki ropy naftowej (rozdzielanie emulsji naftowych metodą ciągłą, regeneracja olejów smarowych). Oprócz działalności naukowej ważne skutki miała jego działalność organizacyjna. W 1916, wspólnie z K. Klingiem, W. Szaynokiem i M. Wieleżeńskim, założył we Lwowie Instytut Badań Naukowych i Technicznych „Metan” (przekształcony 1922 na wniosek M. w ® Chemiczny Instytut Badawczy), którego celem było zbudowanie przemysłu chemicznego w wolnej Polsce. Rozpoczął też wydawanie czasopisma poświęconego technologii chemicznej „Metan”, które od 1920 pod nazwą „Przemysł Chemiczny” wychodzi do czasów obecnych. Dochody z patentów przeznaczał na rozwój instytutu. W 1922 M., przy współpracy E. Kwiatkowskiego i T. Zwisłockiego, uruchomił i zmodernizował zdewastowaną przez ustępujący zarząd niemiecki fabrykę azotniaku w Chorzowie, zwiększając jej produkcję 2 i pół raza. M. był inicjatorem budowy wielkich Zakładów Azotowych pod Tarnowem (ob. Mościce — przemysłowa dzielnica Tarnowa) kierowanej przez Zwisłockiego i Kwiatkowskiego.
W V 1926 wysunięty na stanowisko prezydenta przez Piłsudskiego, realizował jego linię polityczną; po upływie 7-letniej kadencji ponownie wybrany (V 1933) przez Zgromadzenie Narodowe na prezydenta RP. Po objęciu tego stanowiska, M. nie zaniechał pracy naukowej, chociaż prowadził ją w znacznie mniejszym zakresie. Po śmierci Piłsudskiego stał na czele grupy polityków (zw. zamkową) rywalizujących z grupą popierającą marszałka E. Rydza-Śmigłego; zwolennik umiarkowanego interwencjonizmu państwowego; po agresji Niemiec i ZSRR na Polskę, po przekroczeniu granicy 17 IX 1939, internowany w Rumunii, przekazał urząd prezydenta generała B. Wieniawie-Długoszowskiemu, następnie W. Raczkiewiczowi; od XII 1939 przebywał w Szwajcarii, gdzie pracował naukowo (opracował aparat do wytwarzania zjonizowanego „górskiego” powietrza; prowadził prace nad nowymi metodami konserwowania żywności). Autor 20 publikacji naukowej, 46 patentów oraz 6 artykułów przeglądowych. Odznaczony Orderem Orła Białego (1926).
A. Chojnowski Ignacy Mościcki, prezydent Rzeczypospolitej 1 VI 1926–30 IX 1939, w: Prezydenci i premierzy Drugiej Rzeczypospolitej, Wrocław 1992.
Treść biogramu pochodzi z bazy wiedzy WN PWN, zobacz także: Encyklopedia PWN (https://encyklopedia.pwn.pl), Słowniki języka polskiego (https://sjp.pwn.pl), i Słowniki obcojęzyczne (https://translatica.pl).